Bliski kontakt ze zwierzętami może czynić cuda. Dobroczynny wpływ czworonogów na zdrowie, samopoczucie psychiczne, rozwój intelektualny i społeczny wykorzystuje się w ramach terapii z udziałem zwierząt. Wśród czworonożnych terapeutów prym bez wątpienia wiodą psy. Jakie są podstawowe zasady dogoterapii? Jakie korzyści może przynieść chorym i niepełnosprawnym terapia z udziałem psa?

Na czym polega dogoterapia?

Dogoterapia (kynoterapia) to jedna z najpopularniejszych form terapii z udziałem zwierząt. Polega ona na włączeniu odpowiednio dobranego, przeszkolonego psa w proces rehabilitacji lub leczenia dzieci i osób dorosłych cierpiących z powodu różnorodnych problemów. Czworonóg w tym przypadku odgrywa rolę niezastąpionego pomocnika, który wspomaga ludzkiego terapeutę w pracy i jednocześnie ułatwia osiąganie zamierzonych efektów terapii. Dogoterapia bazuje na więzi, jaka tworzy się między pacjentem, a psem. Wykorzystuje wielokierunkowe oddziaływanie czworonogów na ludzi.

Wyróżnia się trzy podstawowe formy terapii z udziałem psa: AAA (Animal Assisted Activities), AAT (Animal Assisted Therapy) i AAE (Animal Assisted Education). Animal Assisted Activities jest metodą terapeutyczną polegającą na bezpośrednim, dotykowym kontakcie pacjenta z czworonogiem. Głaskanie i przytulanie zwierzaka wyzwala pozytywne emocje, sprzyja rozluźnieniu i poprawie nastroju, przez co ułatwia leczenie. W przypadku Animal Assisted Therapy kontakt z psem jest celowo wykorzystywany do osiągnięcia założonego celu. Ćwiczenia są więc dostosowane do pacjenta, jego potrzeb i problemów. Animal Assisted Education służy natomiast przede wszystkim usprawnieniu nauki. Często jest stosowana w przedszkolach czy szkołach, pod nadzorem pedagogów.

Podczas zajęć dogoterapeutycznych wykorzystywane są ćwiczenia fizyczne, socjalizacyjne, psychologiczne oraz wspomagające rozwój. Najczęściej są one połączone z zabawą. Pacjentów uczy się m.in.: witania się z psem, nazywania jego części ciała, prowadzenia na smyczy, wydawania komend, czesania, określania własnego położenia względem czworonoga, naśladowania ruchów zwierzaka.

Dla kogo przeznaczona jest dogoterapia?

Fenomen dogoterapii z pewnością tkwi w jej uniwersalności. Terapia z udziałem psa nie bez powodu uznawana jest za najbardziej naturalną formę animaloterapii. Domowe czworonogi to wszak najlepsi przyjaciele człowieka. Korzyści z kontaktów z psami mogą czerpać zarówno dzieci, osoby dorosłe, jak i seniorzy. Kynoterapia znajduje zastosowanie w leczeniu niepełnosprawnych fizycznie, intelektualnie, emocjonalnie i społecznie. Polecana jest dla osób cierpiących z powodu: autyzmu, nadpobudliwości psychoruchowej, padaczki, mózgowego porażenia dziecięcego, zespołu Downa, nerwicy, niedowładu kończyn, schizofrenii, wad postawy, stanów lękowych, zaburzeń mowy, widzenia i słyszenia. Świetnie sprawdza się także w przypadku dzieci mających problemy z nauką czy nawiązywaniem kontaktów społecznych, samotnych seniorów przebywających w domach opieki czy więźniów.

Zalety dogoterapii

Kontakt z psiakami wpływa pozytywnie na wszystkie sfery ludzkiego życia. Czworonożni terapeuci swoją cierpliwością, beztroską i radością doskonale motywują pacjentów do ćwiczeń i czynią całą terapię znacznie przyjemniejszą. Psiaki łagodzą stres, ułatwiają znoszenie własnych niepowodzeń i zwiększają radość płynącą z postępów. W ich obecności wielu osobom łatwiej przełamać swoje lęki, otworzyć się na kontakty społeczne i współpracę z terapeutą. Interakcje z psami to niewyczerpane źródło stymulacji, zachęta do spontanicznych zachowań, aktywności ruchowej i umysłowej.

Terapia z udziałem psa ma liczne walory edukacyjne. Ułatwia koncentrację uwagi, zwiększa zaangażowanie w naukę, kształtuje orientację przestrzenną, ułatwia rozpoznawanie i wyrażanie swoich emocji, poprawia sprawność ruchową, pamięć i umiejętności komunikacyjne, rozwija słownictwo. Podczas zajęć dogoterapeutycznych pacjenci zyskują też wiedzę na temat psiaków i praw przyrody. Uczą się samodzielności, odpowiedzialności i empatii. Uczestnictwo w opiece nad czworonogami daje im poczucie bycia potrzebnymi i zmniejsza uczucie osamotnienia.

Głaskanie czworonogów wpływa na wydzielania neuroprzekaźników i hormonów. Dzięki kontaktowi dotykowemu ze zwierzakiem zwiększa się wydzielanie endorfin, a spada poziom kortyzolu i adrenaliny. Ma to bezpośredni wpływ na poprawę nastroju pacjenta, a co za tym idzie – na przebieg całej terapii.

Rasy psów do dogoterapii

Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na efektywność dogoterapii jest odpowiedni wybór czworonożnego terapeuty. Psiak, który ma brać udział w rehabilitacji czy leczeniu chorych, musi wyróżniać się szczególnymi predyspozycjami psychicznymi. Idealny pies terapeuta powinien być zrównoważony, łagodny, posłuszny, inteligentny, podatny na szkolenie i odporny na stres. Dodatkowo czworonóg musi szybko odnajdywać się w nowym otoczeniu, chętnie przebywać poza domem, akceptować nowe osoby i tolerować ich dotyk. Idealny czworonożny terapeuta to taki, który po prostu kocha swoją pracę i czerpie z niej mnóstwo radości. Wszystkie czworonogi, które mają w przyszłości pracować z chorymi, muszą przejść odpowiednie szkolenia i testy, sprawdzające, czy nadają się na terapeutów.

Choć nie istnieje ścisły wykaz ras psów do dogoterapii, u niektórych czworonogów obserwuje się szczególne wrodzone predyspozycje do tego typu pracy. Za idealne psy do dogoterapii uznawane są golden retrievery i labrador retrievery. Czworonogi te są wyjątkowo towarzyskie, chętne do interakcji z ludźmi i tolerancyjne wobec obcych. Łatwo nawiązują relacje społeczne i zarażają pacjentów swoim optymizmem. W roli psów terapeutów sprawdzają się też nowofundlandy, które mimo pokaźnych rozmiarów słyną z łagodności. Do ras psów mających predyspozycje do dogoterapii zalicza się ponadto wesołe i energiczne beagle'e i cavalier king charles spaniele.



Tekst: Marta Majewska
Zdjęcie: © Tatyana Gladskih — stock.adobe.com