„Siad”, „zostań”, „podaj łapę” - to polecenia, które zna większość psów. Patrząc na zachowanie naszego ulubieńca nie możemy oprzeć się wrażeniu, że doskonale wie on, czego od niego oczekujemy.  Czy jednak nasze czworonogi rzeczywiście są w stanie zrozumieć wydawane przez nas komendy? Czy i w jaki sposób możemy szkolić naszego pupila w kierunku rozumienia ludzkiej mowy?

Psy doskonale radzą sobie z nauką komend. Nikt nie ma wątpliwości, że potrafią one rozróżniać kierowane do nich słowa. W wypełnianiu naszych poleceń pomaga im jednak coś jeszcze, a mianowicie umiejętność doskonałego wychwytywania ludzkich gestów i emocji. Czasami więc to nasze mimowolne ruchy są dla psów większą wskazówką, co powinny zrobić, niż wydawane przez nas komendy głosowe. Nasze psy są też mistrzami w odczytywaniu nastrojów i emocji. Dzięki temu wiedzą, kiedy potrzebujemy pocieszenia, a kiedy chwili spokoju. Istotnym elementem umożliwiającym nam komunikację z czworonogami jest intonacja głosu, dzięki której pupil potrafi rozróżnić, czy może oczekiwać czegoś przyjemnego, czy raczej zostanie za chwilę ukarany. Często więc to wcale nie nasz ulubieniec wie, że zrobił coś niewłaściwego, a jedynie odpowiednio reaguje na nasz nastrój. Obserwacja języka ciała człowieka pomaga też zwierzakom odgadnąć, czy kierowaliśmy swoje słowa właśnie do nich. Może się więc okazać, że jeśli wypowiemy stosowaną do tej pory komendę zupełnie inaczej niż dotychczas, nie wykorzystując przy tym innych sygnałów, nasz pupil nie będzie wiedział, czego tak właściwie oczekujemy. Choć komunikacja pozawerbalna wydaje się być dla czworonogów istotniejsza niż wypowiadane przez właścicieli słowa, nie oznacza to wcale, że nie posiadają żadnych umiejętności rozumienia ludzkiego języka.

W jaki sposób można nauczyć psa rozumieć ludzką mowę?

Badania prowadzone na dwóch psach rasy border collie pozwalają przypuszczać, że nasi czworonożni przyjaciele w pewnych warunkach mogą rzeczywiście nauczyć się rozumieć znaczenie niektórych słów. Jak się okazuje, jeden z psów rozróżniał nazwy ponad 200 przedmiotów, podczas gdy słownik drugiego składał się aż z 1038 wyrażeń. Psiaki znały głównie rzeczowniki będące określeniami różnych obiektów [3]. Czworonogi mogły poznawać określenia nowych przedmiotów, wykluczając znane im i wybierając ten obiekt, którego nazwę słyszały po raz pierwszy [1]. Jeden z psów potrafił też oddzielić wydawane przez opiekuna polecenia (np. dotknij łapą) od nazwy przedmiotu, co przemawia za tym, że rzeczywiście rozumiał słowa trenera. Zdolności czworonoga nie kończyły się jednak na tym – umiał on też trafnie przyporządkować określony przedmiot do kategorii (np. zabawek) [2].

Jak psy nabyły swoje niezwykłe umiejętności? Nie ma wątpliwości, że było to możliwe tylko dzięki konsekwentnej, codziennej nauce. Czworonogi z pewnością mogą uczyć się w różnym tempie - border collie, który rozumiał ponad 1000 słów, uczył się w czasie codziennych pięciogodzinnych treningów od 1 do 2 określeń. Nauka słów odbywała się przy udziale warunkowania, które wykorzystujemy na co dzień, w szkoleniu naszych ulubieńców. Być może przyswajanie słów przez psiaki przebiega w podobny sposób, jak ma to miejsce u małych dzieci [3]. Czy jednak każdy z nas jest w stanie wyszkolić w ten sposób swojego ulubieńca? Dużo zależy od naszej konsekwencji i motywacji naszego pupila. Jeśli mamy czas i chęci, dlaczego nie spróbować, może nas pies jest właśnie tym, który zasłynie ze swoich niezwykłych umiejętności?

Jak porozumieć się z psem?

Choć nauka psa słów może być fascynującym zajęciem, wbrew pozorom wcale zbytnio nam nie pomoże w codziennych kontaktach z pupilem. Słownictwo, jakie może nabyć nasz ulubieniec i tak jest w końcu ograniczone, więc będziemy mogli skomunikować się z czworonogiem tylko w niewielkim zakresie i to w dodatku wyłącznie jednokierunkowo. Dużo lepszą formą na znalezienie nici porozumienie z ulubieńcem jest nauka odczytywania wysyłanych przez niego sygnałów. Nasze psiaki, jako zwierzęta społeczne dysponują bogatą mową ciała, z której to my możemy wiele dowiedzieć się o ich przeżyciach. Mało tego, nawet każde szczeknięcie w psim języku oznacza, co innego. Najlepszą formą porozumienia z czworonogami pozostaje więc komunikacja przy użyciu ich własnego języka. Zamiast więc zastanawiać się na ile nasz ulubieniec rozumie nasze słowa, może warto przemyśleć, na ile to my rozumiemy jego mowę?

Źródła:
1.    http://science.sciencemag.org/content/304/5677/1682.full
2.    http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0376635710002925
3.    Trojan M., 2013, Na tropie zwierzęcego umysłu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 53-55.


Tekst: Marta Majewska
Zdjęcie: Fotolia.com