Podczas gdy my na spacerze z zainteresowaniem przyglądamy się otaczającej rzeczywistości, nasze czworonogi interesuje zupełnie co innego – węszenie jest tym, co lubią najbardziej. Psi świat jest światem zapachów. Zdolności węchowe naszych podopiecznych są naprawdę ogromne i obecnie szeroko wykorzystywane w wielu dziedzinach życia. Z czego jednak wynika psia wrażliwość na zapachy i jak węch wpływa na życie naszych podopiecznych?

Dlaczego węch jest najważniejszym zmysłem u psów?

Jeśli przyjrzymy się jak zbudowany jest nos naszych czworonogów, szybko zdamy sobie sprawę, że musi spełniać on w ich życiu szczególną rolę. Rozbudowany nabłonek węchowy, a także liczne i zróżnicowane receptory, pozwalają psom precyzyjnie odbierać i rozpoznawać zapachy. Czułości węchu naszych ulubieńców sprzyja wilgotność ich nosów. Również mózg naszych czworonogów rozwinął się pod kątem ich szczególnych zdolności - duże węchomózgowie pozwala im precyzyjnie przetwarzać informacje zapachowe. Nic więc dziwnego, że nasi pupile są w stanie rozróżniać nawet podobne zapachy, a także rozpoznawać ludzi po woni osobniczej.

Psy, podobnie jak koty, poza sprawnym nosem, dysponują też narządem Jacobsona. Prawdopodobnie jego główną funkcją jest analiza zapachu innych czworonogów, co jest niezwykle przydatne w codziennych kontaktach.

Jakie informacje mogą czerpać psy z zapachów?

Węch jest najważniejszym psim zmysłem, w dużej mierze pozwalający czworonogom orientować się w otoczeniu. Zmysł powonienia jest przede wszystkim przydatnym narzędziem w identyfikowaniu ludzi i zwierząt.

Zapachy umożliwiają psom komunikację na odległość, dostarczając cennych informacji o innych osobnikach. Naszym czworonogom wystarczy samo węszenie, aby dowiedzieć się czy w okolicy pojawił się nowy zwierzęcy mieszkaniec. Prawdopodobnie ze świata zapachów mogą czerpać bardzo dokładne informacje, a być może nawet dopasować napotkaną w parku woń do konkretnego czworonoga, widząc go pierwszy raz w życiu.

Wzajemne obwąchiwanie pojawia się też prawie zawsze przy pierwszym kontakcie między dwoma psami, co sugeruje, że to bardzo istotny dla czworonogów rytuał powitalny. Węch odgrywa też kluczową rolę w rozrodzie – wszak to dzięki feromonom nasi pupile wiedzą, że w otoczeniu znajduje się suka w rui [1].

Wyczulony nos pozwala ponadto psom świetnie radzić sobie, w sytuacji, gdy zawodzą inne zmysły. Doskonały węch często potrafi zrekompensować psom utratę wzroku. Mapy zapachowe są dla nich świetnym narzędziem orientacji przestrzennej.

Nie da się ukryć, że psi węch bardzo przydaje się też nam samym. Wyszukiwanie ładunków wybuchowych, ludzi pod gruzami, narkotyków lub zwierzyny na polowaniach – to tylko niektóre sposoby na eksploatację zmysłu naszych czworonogów. Z pewnością wiemy jednak jeszcze zbyt mało o prawdziwych możliwościach naszych podopiecznych. Jak pokazują badania, czułość psiego powonienia może być w przyszłości przydatna nawet do wykrywania raka u ludzi [2]. Kto wie, jakie inne tajemnice kryją jeszcze przed nami nosy naszych pupili?

Jakie rasy psów mają najlepszy węch?

Ze swoich zdolności węchowych słynie wiele ras m.in. bloodhound, basset hound i beagle [3]. To właśnie czuły zmysł powonienia u psów gończych umożliwia im pracę na polowaniach, u boku myśliwych. Istnieje jednak wiele innych ras, które świetnie radzą sobie z zadaniami węchowymi. Same zdolności do wykrywania zapachów to jednak za mało - jeśli chcemy wykorzystywać węch naszych psiaków, czworonogi muszą być też podatne na szkolenie i chętne do współpracy.

Węszenie uspokaja psa?

Jak się okazuje węszenie przydaje się nie tylko do zbierania informacji o środowisku. To dla psa również jedna z bardziej angażujących, a przy tym uspokajających czynności. Nasz pupil może więc zacząć intensywnie węszyć, jeśli jest czymś zaniepokojony i zestresowany, próbując się uspokoić.

Możemy też sami wykorzystać wiedzę o terapeutycznym działaniu węszenia, próbując zainteresować czworonoga zapachem przysmaków, kiedy widzimy u niego pierwsze objawy lęku. Zawsze powinniśmy jednak pamiętać, że ciekawość musi wzbudzić sama woń, nie karmmy więc od razu pupila, a jedynie przekierujmy jego aktywność na węszenie. Zapachy bywają też przydatne w terapii nadpobudliwości. Jeśli więc nasz pies nie potrafi się wyciszyć, możemy dostarczyć mu liczne rozrywki węchowe np. porozrzucać przysmaki w ogrodzie. Wysiłek włożony w takie zabawy na pewno pozwoli nam uspokoić pupila na jakiś czas.

Tekst: Marta Majewska
Zdjęcie: Fotolia.pl

Źródła:
1. Bradshaw J., 2011, Dog sense. How the new science of dog behavior can make you a better friend to your pet.
2. http://www.sciencedaily.com/releases/2011/01/110131194319.htm
3. http://www.animalplanet.com/pets/how-is-a-dogs-sense-of-smell-so-incredible/